خوابگردها

آرتور کستلر رمان‌نویس و مجاهد سیاسی در کتابی که شاید به‌زعم ناشران، علمی قلمداد شود و به‌تفسیر من بیشتر یک شاهکار ادبی با شخصیت‌های واقعی است، به بیان این موضوع می‌پردازد که علم‌داران علوم در غرب مانند خوابگردهایی خوش‌اقبال در راه‌پیمایی های شبانه‌ی خود اتفاقی به حقایقی دست یافتند، نه این که آگاهانه پا در راه پرفراز و نشیب علم بگذارند و آن را هموار کنند. اگر بی‌انصافی کستلر درباره ی مسلمانان را درنظر نگیریم، نتیجه‌ای که او در پایان تحقیق خود می‌گیرد حلاوت اثر او را دو‌چندان می‌کند. ستاره‌شناسی مشتی نمونه‌ی خروار دانش بشری است که کستلر بر روی آن انگشت گذاشته و در حین آن‌که کارآگاهانه در تفکرات کپلر و کپرنیک و گالیله جست‌و‌جو می‌کند، فضای ذهنی شما را هم درباره‌ی قرون وسطی و دادگاه‌های تفتیش عقاید و مظلومیت ساختگی گالیله عوض می‌کند. قلم کستلر را به‌اندازه‌‌ی رومن گاری دوست دارم به ویژه آن که طرفدار پروپا قرص ترکیب آثار علمی با نوشته‌های ادبی هستم.