گفتگوی چهارجانبه

در سال پنجاه و پنج جلسه‌ای برای دانشجویان تشکیل می‌شود که ظاهراً بحث از پیش آماده‌ای ندارد. دکتر شریعتی در ابتدای جلسه بحثی از ماهیت اجتماعی اسلام را پیش می‌کشد و در ادامه هر یک از سخنرانان دیگر نظرات خود را بیان می‌کنند. حال و هوای تفکر در رابطه با اسلام، توصیفی از اوضاع دانشجویان مسلمان پیش از انقلاب و آرا و عقاید هر یک از این متفکران همه جزو مواردی هستند که آشنایی با آن‌ها از محتوای کتاب مهم‌تر است. کتاب بسیار نحیف و کم‌حجم است و به‌روانی خوانده می‌شود اگر که بخواهید قدری با پیشینه‌‌ی فکری هر یک از این چهار متفکر و یا تاریخ انقلاب آشنا شوید.

گفت و گوهای اوریانا فالاچی

گفت‌و‌گوهای فالاچی با چند تن از مشهورترین رهبران جهان، مکالمه‌هایی جنجالی، چالش برانگیز و بعضاً متهورانه است. بدون شک قهرمان این کتاب فالاچی است زمانی‌که رو‌به‌روی شارون می‌نشیند و او را بابت کودک‌کشی‌هایش محکوم می‌کند و یا وقتی‌که با شجاعت قذافی را در چادر خودش به دیکتاتوری متهم می‌کند. مصاحبه‌های او با محمدرضا پهلوی، بازرگان و امام خمینی نمایانگر بخشی از تاریخ ایران در سال‌های ملتهب انقلاب است، مصاحبه‌هایی که اصل بی‌باکی و بی‌آلایشی در آن‌ها موج می‌زند، فالاچی حرف اضافی نمی‌زند، یک‌راست می‌رود سراغ همان حرف‌هایی که انتظار شنیدنش را می‌کشیم و حرف‌های طرف مقابلش را با دلیل و سند و بدون ملاحظه‌ای رد می‌کند. مصاحبه‌های او با لخ‌والسا و راکووسکی هم جذاب می‌شود اگر پیش از مطالعه کتاب، قدری در رابطه با تاریخ لهستان مطالعه کنید. درمجموع گرچه عقاید و تفکرات فالاچی با ما متفاوت و گاهی متضاد است اما جرأت و صراحت او در این عصر مصاحبه‌های تصنعی، ستودنی است.

مشروطه شناسی

تاریخ مشروطه با ابهامات فروانی روبه‌روست. هنوز هم فهم این‌که مشروطه‌خواهان قهرمانان آزادی بودند یا جلادان شیخ‌فضل‌الله‌نوری، سهل نیست. آسان نیست که بتوان فهمید آیا نهضت مشروطه، قیام در برابر استکبار بود یا جاده‌صاف‌کن استکباری دیگر و آسان نیست که بتوان فهمید چگونه‌مشروطه‌خواهان با آن سابقه استعمارستیزی، عدالت را در تحصّن در سفارت انگلیس جست‌و‌جو می‌کردند. کلید حل این‌ها و ده‌ها معمای دیگر را شاید بتوان در مفهومی تازه یافت که ما را در تحلیل وقایع آن دوران یاری کند. دکتر موسی نجفی کوشیده است در سلسله مصاحباتی از این کتاب، گره از کلاف به‌هم‌پیچیده‌ی مشروطه باز کرده و شما را در تجزیه و تحلیل، یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر یاری کند.

 

کندوکاوی در تاریخ تمدن آندلس

نام آندلس برای ما بیگانه نیست. تمدنی اسلامی در دل اسپانیای کنونی با همه‌ی پیشرفت‌‌هایش در نجوم و کشتیرانی و شهرداری و علومی نظیر فقه و فلسفه. تمدنی که نقش عظیمی در گسترش علوم در غرب دارد و تمدنی که از دل آن از یک‌طرف، بناهای عظیم به‌جا مانده است و از طرف دیگر میراث علمی عظیم. شاید پیداکردن یک کتاب جمع‌وجور برای آشنایی بیشتر با این تمدن کار آسانی نباشد اما عبدالواحد ذنون طه که یک آندلس شناس به معنای واقعی است، مجموعه مقالاتی را در کتابش گردآوری کرده که مطالعه آن‌ها خالی از لطف نیست. نثر کتاب چندان جذاب و گیرا نیست  و کتاب اثری پژوهشی به شمار می‌آید اما از خلل آن‌ها اطلاعات جالبی به‌دست می‌آید که برای آشنایی اجمالی با آندلس مفید است.