مردی در تبعید ابدی

صدرالمتألهین را نه فرمان شاه عباس و نه سنگ‌اندازی‌های عوام‌الناس و نه حتی حسادت‌های به‌ظاهر علما و در باطن خیل جهل مرکب، از خاکی به خاک دیگر دور کرد. خاک برای او همان خاک بود و آسمان خدا همان آبی. او را روح سراسر التهابش در تبعید واقعی فروبرده بود، او را شوریدگی وجودش رمی‌جمرات می‌کرد، او را ندای حلاج‌وار « أنا الحق » تا پای چوبه‌ی دار برد. آری او به واقع تبعیدی روحش بود، تبعیدی ابدی. نادر ابراهیمی در رمانی سرشار از حرکت نه‌تنها ملاصدرا را با افکار و نبوغ و رنج‌ها و شادی‌هایش به شما می‌شناساند، بلکه نوع جدیدی از تفکرکردن، زندگی کردن و خدایی زیستن را یاد می‌دهد که به دور از تملّق، شگفت‌آور است.

لیدی ال

لیدی ال حکایت عشقی است که پنجه در پنجه‌ی سیاست می‌اندازد. و گر چه سیاست و قدرت کار خود را می‌کند و غافل از جریان جاری عشق است اما فرزند زخم خورده‌ی عشق انتقام این غفلت را می‌گیرد. جنون، فرزند عشقی است که در سایه‌ی سرد فراموشی سر بر می‌آورد و بعد از این که حساب قدرت را رسید و آن را تحقیر کرد، مادر خود را هم سر به نیست می‌کند. رومن گاری در لیدی ال با توصیفات فوق العاده و زیبای خود داستانی را از دل دوران آشوب آنارشیست‌ها بیرون کشیده و با عشقی زیبا گره می‌زند. تجربیات ارزشمند این نویسنده‌ی چند ملیتی در رمان هایش چنان بر دل مخاطب می‌نشیند که گویی خواننده کتاب هم با‌رها گفته‌های او را تجربه کرده و با او همزادپنداری می‌کند.

 

شاهزاده و گدا

از صدقه‌سر خلاصه رمان‌های نشر افق دومین رمان کلاسیک هم به قفسه اضافه شد. شاهزاده‌ و‌ گدا، همان سلطان‌ و ‌شبان خودمان است که این بار در فضای انگلستان ترسیم شده است. حکایت شاهی که با درد و رنج مردم آشنا می‌شود و فقیری که بر مسند قدرت هویت اصلی خود را به باد فراموشی می‌سپارد. کلیشه‌ای که شاید مرور آن لازم باشد. گاه چنان ساده از کنار همین کلیشه ها می‌گذریم که گویی خود را بی‌نیاز از تکرار می‌دانیم.

کنت مونت کریستو

کنت‌مونت‌کریستو حکایت فردی است که از زندان فرار کرده و با یافتن گنجی اقدام ‌به انتقام از مسببّین اسارت خود می‌کند. آن چه قلم دوما را از سایر کتب متمایز می‌کند. داستان‌پردازی منحصر‌به‌فرد اوست. در این رمان با کلمات ادبی ثقیل و یا توصیفات رؤیایی مواجه نمی‌شوید، بلکه با موقعیت‌ها و اشخاصی روبه‌رو هستید که چنان هنرمندانه به‌هم پیچیده شده‌اند که با وجود ساده بودن داستان نمی‌توان حدس زد که چه رخ خواهد داد و هر لحظه باید منتظر اتفاقی بود که تعجّب شما را برانگیزد. قطعاً این داستان‌پردازی قدرتمند قابل تحسین است و جای آن دارد که نویسندگان ما نیز به جای توصیفات غیر ضروری و لفاظّی‌های خسته‌کننده به قدرت تخیّل خود تکیه کنند.

نورالدین پسر ایران

یا کلام من از بیان و توصیف نورالدین عاجز است یا این توصیف در قالب کلام نمی‌گنجد، من نمی‌دانم نورالدین کیست ؟ ولی خوب می‌دانم که نورالدین نه کلکسیون تیر و ترکش است، نه کارناوال درد و رنج، نه نجات سرباز رایان است و نه از کرخه تا راین، نورالدین یک رزمنده است، یکی از هزار هزار رزمنده که رفتند و شجاعانه جنگیدند. نورالدین را نه می‌توان در آن لحظه شناخت که برادرش در مقابل چشمانش شهید شد، نه در آن هنگام که آتش پشت توپ پیکر سوخته‌اش را با سنگ و شن و خاک وخون عجین کرد، او را نه می‌توان آن گاه شناخت که بهترین دوستانش در برابرش جان دادند نه آن گاه که در اعماق آب های سرد فک هایش قفل می‌شد. تنها یک راه برای شناختن این مرد وجود دارد، کافی است که در چهره‌ی امامش خیره شوی، آن زمانی که احساس کردی سراسر وجودت برای آن بزرگ مرد می‌تپد، درست در همان زمان نورالدین را شناخته‌ای.

خاک های نرم کوشک

خاک‌های‌ نرم کوشک حکایت بنایی است که با مصالح شرف و انسانیت و آزادگی چنان بنای رفیعی از مقاومت و مردانگی برپا‌کرد که خاطره ی آن تا سال‌ها با گوشت و خون کسانی که او را می‌شناختند عجین گشت. خاک‌های نرم کوشک، خاطرات مردی است که الحق باید به قول رادیو عراق او را بروسلی میدان نبرد خواند و چه بسا اگر بروسلی او را می شناخت خود را برونسی نام می نهاد !!!

حکایت زمستان

واقعاً نمی‌شود گفت که در این کتاب سحرآمیز باید از ته دل خندید یا از اعماق جان گریست؟ یک هارمونی از خوشحالی و غم !!! اسیری که شاید از یک رزمنده بیشتر جنگیده است. به جرأت می‌گویم حکایت زمستان کتابی است که هنوز اشک‌های روی گونه‌هایتان خشک نشده لبخندی بر لبانتان نقش می‌بندد. شکنجه‌هایی که تصوّر آن‌ها قلب آدم را می‌آزارد و شجاعت (شیطنت)‌هایی که تصوّر آن‌ها مایه‌ی مسرّت قلب است.

نامیرا

دورویی، نفاق، دورنگی، فتنه‌ای از جنس تردید، نمی‌دانم چگونه می‌توانم عظمت نامیرا را بیان کنم؟ آیا این کلمات می‌تواند کیفیت جنس ناشناس بشر را در وانفسای تصمیمی دشوار برساند؟ این بار قلم صادق کرمیار چهره‌ی دیگری از پلیدی کوفیان را به نمایش قرار داده است، چهره‌ای که شاید گزاف نباشد بگوییم که امروز هم در جامعه‌ی ما فراوان است !!!

شاید کلام شیوای کرمیار بار دیگر زخممان را تازه کند و برای درد بی‌تعهّدی مرهمی بیابیم ! البته اگر این حس هم مانند  سایر احساسات دستخوش مسکّن سراسر عارضه زمان نشود.

 

خانواده ی من و بقیه حیوانات

صحبت کردن در مورد شاهکار جری دارل قدری سخت است. نمی‌دانم از زیبایی جزیره کورفو با آن ساحل رویایی و دریای بی‌نظیر و درخت‌های سرو و زیتون و مزارع درخشان و مردم سراسر شورش صحبت کنم یا از حیواناتی که جری به قدری زیبا آن‌ها را تصویر کرده است که گویی وجودشان را در اطرافم حس می‌کنم، نگاه جرالد به دنیایش، نگاهی میکروسکوپی است که تمامی ریزه‌کاری‌های خلقت به شیوایی در کلامش آشکار است، چنان که گویی عکاسی دوربین به دست، آماده است تا هر ظرافت طبیعت  را با لنز دوربینش شکار کند و باید گفت که انصافاً قلم جری چیزی از لنز دوربین کم ندارد و به‌همان اندازه در نمایش جزئیات موفق است. باید گفت طنزپردازی‌های لطیف دارل در مورد اشخاص و اعضای خانواده‌اش به زیبایی این اثر افزوده است. به نظر می‌آید جری ترکیب شکوهمندی از عادات و رفتار های زشت و زیبا و تلخ و شیرین خانواده‌اش و توصیفی بی بدیل از حیواناتش و همچنین کنش‌ها و واکنش‌های این دو بخش زندگی‌اش را خلق کرده است.

بیست و سه قصه ی تولستوی

شاید کمتر کسی باشد که نام تولستوی به گوشش نخورده باشد اما تولستوی را بیشتر با جنگ و صلح او می‌شناسند و انا‌کارنینایش. بیست‌و‌سه قصه تولستوی، قصه‌های کوتاهی است که بیش از هر چیز اخلاق و انسانیت را به معرض نمایش گذاشته است، شاید باید تولستوی را بابت این زیبا‌بینی و نه آرمانگرایی‌اش تحسین کرد زیرا در جهانی که خشونت و جنایت عادی شده است، این کتاب او دعوت به بازگشتن به اصول اولیه‌ی بشری است.